Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra da, Osmanlı döneminden ayırt etmek için, Kemal’in Türkiye'si deyişi çok sık kullanılır oldu. Özellikle diplomaside ve dış dünyadaki gazete haberlerinde genç Türkiye Cumhuriyeti, Kemal'in Türkiye'si olarak anıldı.
1930’lu yıllarda Ankara’da bir avuç idealist, o yıllar için bırakın Türkiye’de, Dünyada parmakla gösterilecek kalite ve içerikte -Genç Cumhuriyetin vizyon ve değerlendirmelerinden yola çıkarak Türkiye’yi dünyaya tanıtan- bir dergi çıkarır: La Turquie Kemaliste/Kemal'in Türkiyesi...
KEMALİN TÜRKİYESİ
-La Turquie Kemaliste Dergisinin Öyküsü- *
“O zaman Kemalist Türkiye o kadar canlı bir ilgi odağı idi ki, dünyanın dört bucağından en ünlü gazeteciler, yazarlar gelir, yazılı sorular ve fotoğraf istekleri yağardı.” (Vedat Nedim Tör)
Türkiye’de 1923’te Cumhuriyetin ilanının ardından yeni bir devlet/toplum oluşturma adına gerçekleştirilen devrimlerle -ülkenin çağdaş devletler seviyesine yükseltilmesi yolunda- geçen 10 yıllık süreçte modernleşme/kalkınma açısından önemli başarılar elde edilmiştir. Ancak, dünya politikasını yönetenlerin Türkiye’ye bakışı pek değişmemişti. Yıl 1933, Genç Cumhuriyet artık 10 yaşındadır. Bir yandan yepyeni bir ruh ve dinamizmle Türkiye’nin kuruluş çalışmaları devam ederken diğer yandan yapılanların dış dünyaya gösterilmesi/anlatılması için farklı yollar denenmiştir.
Albümler/broşürler basılmış, çeşitli organizasyonlar gerçekleştirilmiştir. Söz konusu tanıtma faaliyetlerinden birisi de La Turquie Kemaliste dergisinin çıkarılması olmuştur. Dergi, Türkiye’nin yeni imajını dünyaya tanıtmak için önemli araçlardan biri halini almıştır.
Derginin çıkarılma süreci, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya tarafından Vedat Nedim Tör’ün 1933’te Matbuat Umum Müdürlüğü görevine atanması ile başlamıştır. Kurumun görevi 1934’te yayımlanan kanunda: “Memleket haricinde Türkiye’yi tanıttırmayı ve menfi propagandalarla mücadeleyi temin eylemek” ve “Ecnebi memleketlerde yapılacak propagandanın vasıtalarını hazırlamak” olarak tanımlanır.
La Turquie Kemaliste/ dergisi de bu çerçevede yayın dünyasına girecekti.
Vedat Nedim Tör’ün, “Türkiye’yi kültürü, sanatı ve devrim hareketleri ile dünyaya tanıtacak bir organa şiddetle ihtiyaç var. La Turquie Kemaliste adlı 3 ayda bir yayınlanacak bir dergi çıkaralım” önerisini başbakana ileten içişleri bakanına, Başbakan İnönü’nün, “yabancılara sunacak kalitede bir dergi basamayız” sözleri üzerine, Devlet Matbaası imkanlarıyla çıkardıkları deneme sayısı sunulunca; İnönü, dergiyi ince ince tetkik ettikten sonra, “bu burda mı basıldı Vedat?” diye ardarda sormasının ardından kalkıp, alnından öperek “Tebrik ederim, Vedat” diyecekti. Bu kişisel azim/gayret/çabaların heyecan ve mutluluğunu yaşayanlardan öte ülke açısından da gurur vericiydi.
3 yıl kadar varlığını sürdürmüş Kadro dergisinin Kadro hareketini yaratan (Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, İsmail Husrev Tökin, Burhan Asaf Belge) 6’lı grup, Kadro dergisinin kapanışından kısa bir süre sonra Kemalist düşün insanı Vedat Nedim Tör'ün öncülüğünde yayın hayatına giren "La Turquie Kemaliste" dergisinin çekirdek kadrosunu oluşturmuşlardır.
Türk ve yabancı uzman kişilerce kaleme alınan (190 makale) yazılardan oluşan ve ortalama 30 sayfa olan dergi, 1934’te yayın hayatına başlayarak (önceleri 2 aylık, sonraları düzensiz aralıklarla) 1948’e kadar toplam 49 sayı olarak çıkmıştır. 6 adet farklı kapak tasarımı kullanılan derginin dili, Fransızca olmakla birlikte bazı sayılarda Almanca ve İngilizce makaleler yayınlanmış, 1940’lı yılların sonlarında ise Amerika ile yakınlaşmaların etkisiyle İngilizceye dönüşmüştür.
Mustafa Kemal Atatürk, genç Cumhuriyeti, kendi fotoğraflarıyla değil, yapılan hizmetlerin kendisiyle ve hizmetlerin coşku vede kalitesiyle tanıtmayı seçmiştir. Bu tutum tarihte benzerine az rastlanabilecek bir siyasetçi ve devlet adamı tutumudur. Çok büyük bir özgüven ve bir o kadar alçakgönüllülük içermektedir.
Cumhuriyet’in 10. yılının ardından 1934’de genç Türkiye’nin yeni resmini özellikle de dünya kamuoyunun ilgisini çekebilmek için büyük bir özenle ortaya koymaya çalışan La Turquie Kemaliste dergisi, tam anlamıyla o günkü Türkiye’yi değilse de varılmak istenen hedefi göstermesi açısından yayımlandığı dönemde anlamlı bir işlev üstlenmiştir. Atatürk’ün her fırsatta dile getirdiği “çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmak, hatta onun da ötesine geçmek” hedefinin bir anlayış olarak yansımasının bir aracı olacaktı.
* (Kaynakça: Atatürk Ansiklopedisi / la-turquie-kemaliste-dergisi; Bugünün Bilgileriyle Kemal’in Türkiye’si / La Turquie Kemaliste)
(7 Aralık 2025)
Remzi KOÇÖZ
.jpg)
